You can think (1986)

Beetje overstuurde opname (https://youtu.be/FIDjHWcbD8Q). Maar het nummer staat. Gelijk vanaf de eerste tel. Zelfs de verrassende eerste maten van het nummer zitten al in deze versie. You can think. You can think. You can think about anything. Alleen is in de loop van de tijd de combi van funkgitaar en zang vervangen door een break van de hele band. Sterker zou ik zeggen.

Soms heb ik de neiging om Engelstalige teksten te vertalen naar het Nederlands en dan mee te zingen met nummers. Klinkt gelijk een stuk minder. En het gaat vaak nergens meer over. Dat lijkt hier ook aan de hand. Je kunt denken. Je kunt denken. Je kunt aan alles denken. Of zou het zijn nadenken, bedenken, overdenken, … Ik heb de uiteindelijke tekst erbij gepakt.

You want to know it all right now, you want control. Dat klinkt tamelijk beheerszuchtig. Kennis is macht. Maar dan verderop. You’re a thinking man, you’ve got a beautiful secret. En dan deze: There are no limits in your mind, your mind is free. De stap naar Descartes is klein: Cogito ergo sum. Ik denk, dus ik ben. En gaat nog een stap verder. Dan kom je dicht in de buurt van “Ik ben een god in het diepst van mijn gedachten”. Willem Kloos. Maar dat gaat meer richting de liefdespoëzie als je het laatste couplet leest: “En trots en kalme glorie te vergaan. Op úwe lippen in een wilde vloed. Van kussen, waar ‘k niet langer woorden vond”. Nee, dan de variant van Annie M.G. Schmidt: “Ik ben een god in het diepst van mijn gedachten. Maar in de bibliotheek een volontair’. Die hunk’rend op een baantje zit te wachten. En boeken uitleent, met een zeker air”. Smachten, maar dan naar een baantje (“O, als nu juffrouw Jansen maar ging trouwen. Dan kwam er eind'lijk eens een plaatsje vrij!).

Goed terug naar Descartes. Daar kun je serieuzer aan spiegelen. Interessant waar Descartes op uit is: op de bevestiging van zijn bestaan. De weg naar die bevestiging loopt langs fake news en valse profeten getuige die fragment van Wikipedia (https://nl.wikipedia.org/wiki/Cogito_ergo_sum): “Overgeleverde waarheden kunnen onwaar blijken te zijn, en ook de eigen waarneming kan bedriegen. Descartes vraagt zich af hoe men iets zeker kan weten. Zintuigen kunnen bedriegen. Misschien is er wel een kwaadwillende demon die ons doorlopend probeert te bedriegen. Als men echter daarvan uitgaat, is er dan nog iets wat men zeker kan weten? Daar komt het cogito ergo sum om de hoek kijken: hij kan wel aan alles twijfelen, hij kan in alles bedrogen worden, maar dan nog is er iemand die (of iets dat) twijfelt, bedrogen wordt. Het simpele feit dát hij twijfelt, impliceert dat hij bestaat”.

Je zou kunnen zeggen dat Descartes hier niet verder komt dan de bevestiging dat hij bestaat, omdat hij denkt. Wij, of beter gezegd Chris als tekstschrijver, gaat een behoorlijke stap verder en verkent wat je kunt doen als je kunt denken. There are no limits in your mind. Is alleen de vraag wat de controle is waar in de tweede regel van het nummer naar verwezen wordt. Die tweede regel wordt namelijk gevolgd door: “You want to have it all in your pocket, beware you might fall”. Van kennis is macht naar macht corrumpeert? Een beetje als een wiskundige redenering. Als kennis = macht en als macht = corrumpeert, dan geldt ook kennis = corrumpeert. Kennis die leidt tot corrumperende hoogmoed? Dan komt ongetwijfeld het gezegde: “Hoogmoed komt voor de val” om de hoek kijken (Beware you might fall). In de Statenvertaling van 1637: “Hovaardigheid is voor de verbreking en hoogheid des geestes voor den val”. In de herziene Statenvertaling van 2010 een tikje aangepast aan onze tijd: “Trots komt vóór de ondergang, en hoogmoed komt vóór de val”. Spreuken, 18.16. Dan denk ik gelijk aan het verhaal van Icarus. Die ging echt hoog. En viel ook echt diep. Maar dat zal jeugdige overmoed zijn geweest, want zijn vader had ‘m nog gewaarschuwd (waar herken ik dat nou van).

Een treffer op het wereldwijde web levert overigens het tegendeel op: “Hoogmoed komt niet voor de val”. Een artikel in de online New Scientist, dat een ludieke kersteditie van het British Medical Journal aanhaalt (https://www.newscientist.nl/nieuws/hoogmoed-val-trots/). Een artikel over 60-plussers en (letterlijk) vallen. De conclusie: 60-plussers die in 2010 of 2011 hadden aangegeven zich ‘best wel’ of ‘heel erg’ trots te voelen, gingen in de jaren erna minder vaak onderuit. De kans op een val bleek met maar liefst 19 procent afgenomen.